Sách - Nghệ Thuật Minh Họa Áo Mũ Thời Nguyễn Đầu Thế Kỉ XX
Khảo cứu từ bộ tranh Grande Tenue de la Cour d’Annam của Nguyễn Văn Nhân
Tác giả: TRẦN MINH NHỰT
Nghệ thuật minh họa áo mũ thời Nguyễn đầu thế kỷ XX của tác giả Trần Minh Nhựt là công trình nghiên cứu nghệ thuật với trọng tâm là khảo cứu bộ tác phẩm nghệ thuật công phu Grande Tenue de la Cour d’Annam (tạm dịch Đại Lễ phục triều đình An Nam) của họa sĩ Nguyễn Văn Nhân, nhằm giải mã ngôn ngữ tạo hình nghệ thuật đặc trưng, hay sự tác động của nghệ thuật phương Tây trong giai đoạn giao thoa văn hóa Đông – Tây đầu thế kỷ XX. Qua đó, tôn vinh tài năng vẽ tranh điêu luyện của họa sĩ Nguyễn Văn Nhân; củng cố và đánh giá những giá trị nghệ thuật của bộ tranh khi soi chiếu đến trang phục triều Nguyễn, đồng thời đề cao những đóng góp của họa sĩ cho nền mỹ thuật nước nhà.
Bộ tranh Grande Tenue de la Cour d’Annam do họa sĩ Nguyễn Văn Nhân vẽ vào tháng 12 năm 1902, dưới triều vua Thành Thái, gồm 54 bức vẽ minh họa bằng màu nước trên giấy khổ 23,1×31,8cm đóng thành một cuốn album, hiện đang thuộc quyền sở hữu của National Gallery Singapore. Sau hơn 120 năm ra đời và lưu lạc, bộ tranh quý minh họa trang phục cung đình Huế đầu thế kỷ XX cũng đã được in ấn đẹp mắt và trang trọng theo đúng nguyên bản từ ảnh chụp kỹ thuật số sắc nét của National Gallery Singapore, trong công trình nghiên cứu của tác giả Trần Minh Nhựt.
Trong công trình này, bằng kinh nghiệm và chuyên môn của mình, tác giả Trần Minh Nhựt – Thạc sĩ chuyên ngành Lý luận và Lịch sử Mỹ thuật đã dành một dung lượng tương đối để tập trung phân tích mỹ thuật học (đường nét, mảng, hình, màu sắc, nhịp điệu) của ngôn ngữ đồ họa trong tạo hình minh họa áo mũ, cũng như diễn giải kỹ càng về nghệ thuật minh họa và cuộc gặp gỡ phong cách tạo hình phương Tây ở khía cạnh khoa học màu sắc và ánh sáng, và tỷ lệ nhân thể, để giúp độc giả hiểu rõ hơn các giá trị (mỹ thuật, lịch sử, văn hóa – xã hội) của bộ tranh Grande Tenue de la Cour d’Annam và phần nào cho thấy rõ sự tài hoa, sự điệu nghệ cùng kỹ thuật vẽ tranh vô cùng ấn tượng của họa sĩ.
Tác giả cũng dành một phần chia sẻ hành trình đi tìm lời giải về thân thế của họa sĩ Nguyễn Văn Nhân; đồng thời tái hiện thành công hoàn cảnh ra đời bộ tranh, hành trình lưu lạc, quá trình anh tiếp cận bộ tranh quý giá Grande Tenue de la Cour d’Annam hiện đang được lưu giữ ở Singapore để độc giả hiểu hơn về thân thế – sự nghiệp và vị thế của họa sĩ.
Như lời chia sẻ của tác giả: “Cuộc đời và sự nghiệp hội họa của họa sĩ Nguyễn Văn Nhân còn rất nhiều điều bí ẩn cần khám phá. Tuy ông không được tôn vinh trên mặt giấy như các nghệ sĩ cùng thời, nhưng trên thực tế, ông đã có đóng góp vô cùng ý nghĩa cho nghệ thuật minh họa Việt Nam nói chung và mỹ thuật Huế nói riêng. Đứng trước thành tựu còn hạn chế về tranh minh họa thời cận – hiện đại, tác phẩm của ông trở thành một mảnh ghép quan trọng mới cho dòng nghệ thuật minh họa Việt Nam đã từng một thời rực rỡ. Phía sau bộ tranh ấy là cả một nền văn hóa áo mũ tuyệt vời.”
Trải qua hành trình hơn 120 năm ra đời và lưu lạc xứ người, giá trị của bộ tranh minh họa trang phục cung đình Huế Grande Tenue de la Cour d’Annam của họa sĩ Nguyễn Văn Nhân, và những đóng góp của người họa sĩ tài hoa này cho dòng nghệ thuật minh họa Việt Nam, cuối cùng cũng được hậu thế biết đến, được nghiên cứu bài bản và công phu, được thưởng lãm và đặt ở vị trí quan trọng trong lịch sử trang phục Việt Nam.
Cuốn sách phù hợp với mọi đối tượng độc giả quan tâm đến văn hóa, lịch sử, nghệ thuật nước Việt, chuyên sâu hơn là đội ngũ các giảng viên, sinh viên, nhà nghiên cứu/phê bình mỹ thuật, lịch sử trang phục…
BA GIÁ TRỊ LỚN CỦA BỘ TRANH:
Bộ tranh Grande Tenue de la Cour d’Annam mang ba giá trị lớn:
Giá trị mỹ thuật: tranh minh họa đã tạo ra một hệ thống tham chiếu các yếu tố mỹ thuật của trang phục thời Nguyễn, gồm những ý nghĩa tâm linh, đồ án hoa văn trang trí, màu sắc và bố cục.
Giá trị lịch sử: việc tái hiện lịch sử trên tranh vẽ có tác dụng phô bày những thứ đẹp đẽ nhất của triều Nguyễn như nghệ thuật tạo tác áo mũ, nghệ thuật thêu thùa, nghệ thuật thư họa, hay các nghi lễ trong hoàng cung.
Giá trị văn hóa - xã hội: tác phẩm phản ánh văn hóa mặc và một số khía cạnh phổ quát về triều đình Huế, hay một xã hội An Nam trong thời kỳ đầu tiếp cận nghệ thuật phương Tây.
